De Deliveroo-criteria: Wat betekenen ze voor jou als ondernemer?
Als zelfstandig ondernemer wil je zeker weten dat je opdrachten niet als verkapt dienstverband worden gezien. De Deliveroo-criteria helpen je hierbij. Deze criteria komen voort uit het Deliveroo-arrest en bieden houvast bij deze afweging.
De basis: opdracht vs. dienstverband
Wat zegt de Nederlandse wetgeving hierover? Het arbeidsrecht is dwingend recht. Dit betekent dat partijen niet kunnen afwijken van de wettelijke regels, zelfs niet als ze dat onderling overeenkomen. Werkgever en werknemer kunnen bijvoorbeeld niet afspreken dat het minimumloon niet geldt. Dit is om werknemers te beschermen.
Kenmerken van een dienstverband
- Bij een arbeidsovereenkomst werk je in dienst van een ander gedurende een zekere tijd tegen loon. Het ‘in dienst van een ander’ verwijst naar een gezagsverhouding.
- Binnen het arbeidsrecht kan gezag worden uitgeoefend. De werkgever kan opleggen wat er moet gebeuren en hoe dat moet gebeuren.
Bij een zzp-opdracht moet – feitelijk – gewerkt worden ‘anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst’
Kenmerken van een zzp-opdracht
- Werk je anders dan op basis van een arbeidsovereenkomst.
- Kan de opdrachtgever alleen aanwijzingen geven over het wat je moet doen en niet hoe je dat moet doen.
- Mag je als ondernemer wel verantwoording afleggen over de wijze van uitvoering.
Beoordeling van arbeidsrelaties
Of er sprake is van een arbeidsovereenkomst (voor werknemers) of een overeenkomst van opdracht (voor zzp’ers) kan beoordeeld worden aan de hand van de Deliveroo-criteria. Deze criteria komen voort uit het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad en worden ook door de Belastingdienst gebruikt bij het beoordelen van schijnzelfstandigheid (Zie Toelichting Beoordeling arbeidsrelaties).
De 9 Deliveroo Criteria
1. De aard en de duur van de werkzaamheden.
Taken die overeenkomen met die van werknemers kunnen duiden op een arbeidsovereenkomst. Zelfstandig ondernemerschap wordt gekenmerkt door een duidelijk eindresultaat en een opdracht die niet langer duurt dan noodzakelijk. Over het algemeen geldt ook hoe langer de duur van de arbeidsrelatie, hoe meer dat wijst op een arbeidsovereenkomst.
2. De wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald.
Een zelfstandig ondernemer bepaalt zelf hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd. De opdrachtgever kan aangeven wat er moet gebeuren (het WAT), maar niet hoe dit moet gebeuren (het HOE). In sommige gevallen staat de locatie vast, bijvoorbeeld bij een verbouwing. Over het algemeen geldt: hoe vrijer je bent om je eigen werktijden en locaties te bepalen hoe eerder er sprake is van werken als zzp’er.
Voorbeeld
Ondernemer A wordt als schilder ingezet bij een groot renovatieproject van Opdrachtgever B. De opdrachtgever heeft geen specifieke kennis in huis om muurschilderingen en sierelementen te schilderen. Ondernemer A is juist gespecialiseerd in het renoveren van oude muurschilderingen en sierelementen. A is verantwoordelijk voor het schilderen van deze elementen. De ondernemer bepaalt zelf hoe die het beste te werk kan gaan, kiest zijn eigen materialen en bepaalt zijn eigen werktijden, als het maar tussen 8:00 uur en 20:00 uur valt vanwege de openingstijden van het pand.
3. De inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht.
Een belangrijke indicator voor de arbeidsrelatie is de mate waarin de opdrachtnemer is ingebed in de organisatie.
- Zijn de werkzaamheden onderdeel van reguliere werkzaamheden binnen de organisatie?
- Maakt de ondernemer gebruik van hulpmiddelen van de opdrachtgever?
- Moet de ondernemer standaard werkprocessen volgen?
- Draait de ondernemer mee in een team?
- Wordt de ondernemer uitgenodigd voor teamuitjes en interne werkoverleggen?
- Mag de ondernemer gratis trainingen/opleidingen volgen via de opdrachtgever?
Als deze vragen overwegend met 'ja' worden beantwoord, kan dit duiden op een arbeidsovereenkomst.
Voorbeeld
Ondernemer C heeft een opdracht om content voor een evenement te schrijven. Zij presenteert zich richting medewerkers van de opdrachtgever als ondernemer en gebruikt haar eigen zakelijke e-mailadres. Ze gebruikt haar eigen laptop en sluit niet aan bij de dagelijkse stand-up van het team.
Ondernemer C toont zelfstandig ondernemerschap door:
- Presentatie als externe ondernemer
- Gebruik eigen zakelijke e-mailadres
- Eigen werkmiddelen (laptop)
- Geen deelname aan interne overleggen
Voorbeeld
Ondernemer D heeft een opdracht als financial controller. Hij heeft een e-mailadres van Opdrachtgever E, kan het goed met de medewerkers vinden en wordt daardoor ook meegevraagd naar de vrijdagmiddagborrel. Hij sluit regelmatig aan bij werkoverleggen zoals de dagstart en de weekafsluiting. Voor de start van zijn opdracht heeft hij samen met andere medewerkers een training gevolgd op kosten van de opdrachtgever.
Ondernemer D vertoont kenmerken van een werknemer:
- E-mailadres van de opdrachtgever
- Deelname aan interne overleggen en sociale activiteiten
- Gevolgde bedrijfstraining
- Sterke inbedding in organisatie
4. Het al dan niet bestaan van een verplichting om het werk persoonlijk uit te voeren.
De opdrachtnemer moet de vrijheid hebben om zichzelf te laten vervangen. Echter is vrije vervanging geen doorslaggevend element in de Deliveroo-criteria.
5. De wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand is gekomen.
Als ondernemer is het gebruikelijk om te onderhandelen over de overeenkomst, zoals het tarief en het resultaat dat opgeleverd moet worden. Kan de ondernemer onderhandelen of wordt het een contract opgelegd? Als er sprake is van dat laatste kan dat wijzen op een arbeidsovereenkomst.
6. De wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd
Een ondernemer bepaalt zelf het tarief of het tarief is de uitkomst van de onderhandelingen die de ondernemer heeft gevoerd. Bij een arbeidsovereenkomst ligt het tarief vaak vast, bijvoorbeeld vanwege de cao.
7. De hoogte van de beloningen.
Een zzp-tarief ligt hoger dan een regulier uurloon vanwege het risico dat de ondernemer draagt en de kosten. De ondernemer krijgt niet doorbetaald bij ziekte en maakt kosten voor bijvoorbeeld verzekeringen en investeringen.
Signalen van een arbeidsovereenkomst:
- Het tarief lijkt op het uurloon van een medewerker
- De opdrachtnemer krijgt kostenvergoedingen naast de arbeidsbeloning zoals reiskostenvergoeding (geen all-in tarief).
8. De vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt (ondernemersrisico).
Wat is de mate van risico dat de ondernemer loopt?
Kenmerken van ondernemerschap:
- Je bent aansprakelijk voor (herstel-)werkzaamheden
- Je loopt debiteurenrisico of risico bij schade (aan derden), ziekte of ongevallen
Als dit het geval is, duidt dat op ondernemerschap, als je geen risico loopt of dit bij de opdrachtgever ligt duidt dit juist op een arbeidsovereenkomst.
9. De vraag of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economische verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen.
Kenmerken van zelfstandig ondernemerschap:
- Presentatie als zelfstandige
- Meerdere opdrachtgevers
- Professionele bedrijfsvoering (website, verzekeringen)
- Eigen acquisitie
Voorbeeld 5
Ondernemer F is schadespecialist werkt voor meer dan 70% van zijn tijd op opdracht bij Verzekeraar G. Ondernemer F valt onder de aansprakelijkheidsverzekering van Verzekeraar G en wordt op de website van Verzekeraar G afgebeeld als “schade-expert buitendienst”.
Ondernemer F toont kenmerken van een werknemer:
- 70% tijd bij één verzekeraar
- Valt onder verzekering opdrachtgever
- Wordt gepresenteerd als medewerker
- Economisch afhankelijk van één opdrachtgever
Voorbeeld 6
Ondernemer H is de vaste juridisch adviseur van gemeente K, maar treedt ook op als jurist voor provincie Z, Rijkswaterstaat en is plaatsvervangend-rechter bij de Raad van State. Ondernemer H beantwoordt berichten vanuit zijn eigen mailbox en verricht al zijn opdrachten vanuit zijn kantoor. Ondernemer H heeft verder een eigen website, verzekering en werft zijn eigen klanten.
Ondernemer H toont kenmerken van een zelfstandig ondernemer:
- Diverse opdrachtgevers (gemeente, provincie, Rijkswaterstaat)
- Eigen bedrijfsvoering (kantoor, e-mail, website)
- Zelfstandige klantwerving
- Financieel onafhankelijk van individuele opdrachtgevers
10. Overige omstandigheden van het geval
Beoordeling in de praktijk
De dagelijkse uitvoering is leidend. Opdrachtgever en opdrachtnemer zijn samen verantwoordelijk voor correcte toepassing van de criteria. Niet elk criterium weegt even zwaar, het gaat om de samenhang van de omstandigheden van het geval.
Belangrijke aandachtspunten uit de Deliveroo-criteria
- Gezagsverhouding
Een zelfstandig ondernemer bepaalt zelf hóe het werk wordt uitgevoerd, terwijl een werknemer meer direct wordt aangestuurd.
- Overeenkomst
De overeenkomst moet helder zijn. Een duidelijk afgebakende opdracht met een begin en eind is cruciaal. Vermeld welk resultaat er opgeleverd moet worden.
- Specialistische kennis
Een sterke indicatie voor zelfstandigheid is de specialistische kennis die je inbrengt. Als je werkzaamheden expertise vereisen die niet binnen de organisatie aanwezig is, versterkt dit je positie als zelfstandige. Laat dit ook duidelijk blijken in je overeenkomst.
- Praktische toepassing
Voor zelfstandigen zonder personeel is het lastiger om aan te tonen dat het werk niet persoonlijk hoeft te worden uitgevoerd. Zorg er daarom voor dat de feitelijke uitvoering van de opdracht volledig transparant en professioneel is.
